Glutathion “thuyền trưởng” của hệ thống thải độc cơ thể

Glutathion (GSH) là một tripeptide nội sinh được tổng hợp từ tế bào bằng 3 acid amin: cysteine, glutamate và glycine. Glutathione là chất chống oxy hóa mạnh mẽ nhất trong cơ thể, là thuyền trưởng của hệ thống giải độc, nhạc trưởng của hệ thống miễn dịch. Phân tử này tuy bé nhỏ nhưng cực kì quan trọng cần cho một sức khỏe tốt và ngăn ngừa lão hóa và bệnh tật từ ung thư đến bệnh tim mạch.

Glutathione được sản sinh như thế nào?
Cơ thể của chúng ta có vai trò tự tổng hợp được GSH từ 3 acid amin cấu thành: cysteine, glutamate và glycine có được từ chế độ ăn hằng ngày. Trong đó cystein là yếu tố hạn chế sinh tổng hợp glutathion do acid amin này tương đối hiếm trong thực phẩm. [1]

Ngoài các nguyên liệu trên, quá trình sinh tổng hợp GSH còn cần đến sự xúc tác của các enzym: GCL (glutamate cysteine ligase) và glutathion synthetase. Hoạt động của các enzym này được quy định bởi yếu tố Nrf2 thông qua các yếu tố phản ứng chống oxy hóa (ARE), AP-1, và yếu tố nhân kappa B (NFκB).

GSH (có tính khử mạnh) có khả năng phản ứng với các chất độc hại thành các chất ít độc hơn, trong quá trình phản ứng, nó được chuyển thành dạng oxi hóa (GSSG). GSSG có thể được tái tạo trở lại thành GSH bởi enzym Glutathione Reductase. Trong tế bào, glutathione dạng khử (GSH) chiếm trên 98%, và dạng oxy hóa (GSSG) chỉ chiếm chưa đến 2%.

Ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy sự thiếu hụt trong quá trình tổng hợp GSH đóng góp vào cơ chế bệnh sinh của nhiều tình trạng bệnh lý, bao gồm đái tháo đường, xơ hóa phổi, xơ gan, bệnh gan do rượu, tổn thương gan ứ mật, nhiễm độc huyết và các tế bào khối u kháng thuốc. [2]

Vai trò của GSH trong cơ thể chúng ta

• Thải độc- GSH giúp đào thải một số lượng lớn các chất ô nhiễm bằng cách gắn vào chất gây ung thư, kim loại nặng, thuốc diệt cỏ, thuốc trừ sâu, bức xạ… để tạo thành hợp chất thân nước hơn từ đó dễ dàng được bài tiết qua nước tiểu hoặc mật [4]

• Chống oxi hóa- Glutathione được gọi là “mẹ” của các chất chống oxi hóa (antioxidant) vì một lý do rất đơn giản: nó có khả năng tái tạo các chất chống oxi hóa khác, chẳng hạn như vitamin C, vitamin E. Hoạt động của các chất chống oxi hóa trong cơ thể được quyết định bởi GSH. [1] Glutathione giúp trung hòa các gốc tự do (ROS) nên giúp bảo vệ mô, hệ cơ quan, mạch máu, hệ thần kinh, hệ miễn dịch, gan, phổi, thận… của cơ thể, phòng chống bệnh tật. [3]

• Hệ thống miễn dịch – GSH tăng trưởng sự khỏe mạnh và hoạt động của các tế bào miễn dịch. GSH bảo vệ cơ thể gấp 2 lần – vừa tăng cường hoạt động của các tế bào miễn dịch, vừa có chức năng như một chất chống oxy hóa, bảo vệ chúng các tế bào khỏi các tác nhân gây tổn thương [4].

• Tăng năng lượng – năng lượng giúp cơ thể hoạt động (ATP) được sản xuất tại các ty thể trong tế bào. GSH cho phép ty thể của tế bào được sạc đầy, tăng cường sức mạnh của cơ bắp và sức chịu đựng. Các thử nghiệm lâm sàng cho thấy rằng giảm nồng độ GSH trong ty thể sẽ dẫn đến sự chết của tế bào.

• Sửa chữa – Các gốc tự do (ROS) làm mất ổn định cấu trúc phospholipoprotein màng tế bào, phá hủy nhanh và không hồi phục các thành phần và cấu trúc tế bào như protein, DNA,… Khi điều này xảy ra, các tế bào sẽ chết hoặc bị đột biến. Đột biến tế bào là nguyên nhân gây ra ung thư. GSH thực hiện một vai trò quan trọng trong việc sửa chữa DNA bị hư hỏng bằng cách thay thế các điện tử bị mất. Nhờ đó mà chúng ta vẫn sống sót mặc dù liên tục bị tấn công bởi các tác nhân ROS.